Een operatie bij een ratje is - mits uitgevoerd door een kundige dierenarts - goed te doen. Het verwijderen van (mama)tumoren en castraties (zowel bij mannetjes als bij vrouwtjes) worden het meest gedaan. Hoewel de meeste operaties een goede uitkomst hebben, zijn operaties helaas nooit zonder risico. De narcose en het bijkomen zijn het meest risicovol. Maar ook de nazorg is heel belangrijk. 

Narcose

De juiste narcose is ontzettend belangrijk bij operaties. Gasnarcose (zoals Isofluraan) is het meest veilig. Het verdwijnt relatief snel uit het lichaam, waardoor het vlug gestopt kan worden als het ratje in problemen raakt. Ratjes worden er ook vrij snel weer uit wakker en hebben - in onze ervaring - veel minder lang last van de nasleep. Sommige van onze ratjes liepen een paar uur na de operatie en narcose alweer rond alsof er niets was gebeurd.

Dit in tegenstelling tot injectie-narcose. Vooral Ketamine is een naar middel. Het kan niet worden gestopt, waardoor er veel moeilijker kan worden ingegrepen als het ratje slecht op de narcose reageert. Er is tevens een grotere kans op overdosering en het duurt veel langer voordat ratjes weer helemaal bij zijn. Ik heb drie keer een ratje verloren tijdens of vlak na de narcose, twee van hen hadden Ketamine gekregen als narcosemiddel (waarvan één meisje vermoedelijk een overdosering). Sindsdien weiger ik dit middel resoluut voor mijn ratjes. 

Een nadeel van gasnarcose is dat het bij sommige ratjes wat langer duurt voor ze in slaap vallen. Het heeft een bepaalde geur, wat voor sommige ratjes stressvol kan zijn. Om deze reden gebruiken sommige dierenartsen een combinatie van een narcosemiddel via injectie en gasnarcose. Er wordt dan eerst een inleidend narcosemiddel via injectie (een lage dosering, om ze suf genoeg te maken zodat ze geen stress meer ondervinden van de gasnarcose) gegeven, waarna de narcose wordt voorgezet d.m.v. gasnarcose. Indien de dierenarts hiervoor kiest, wees er dan zeker van dat er een middel gebruikt wordt wat gestopt kan worden d.m.v. een tegenmiddel (zoals Domitor). Op deze manier kan een ratje sneller uit de narcose gehaald worden, mocht er iets niet goed gaan.

Ratjes hoeven niet nuchter te blijven voor een operatie, ze mogen dus gewoon blijven eten tot aan de operatie. Ze kunnen tenslotte niet overgeven, waardoor dit geen risico is tijdens de operatie. 

Wakker worden

Eén van de spannendste momenten is het wakker worden uit de narcose. Dit gebeurt bij de dierenarts, maar je kunt natuurlijk altijd vragen hoe deze hiermee om gaat. Het is belangrijk dat het ratje goed warm wordt gehouden, bijvoorbeeld op een Snuggle of in een couveuse. Ze mogen meteen weer eten en drinken, al kan het even duren voor ze zich hier weer goed genoeg voor voelen. Als het ratje weer goed wakker is (en weer eet en drinkt) mag ze naar huis. Controleer je ratje altijd nog even, of ze echt goed genoeg wakker is. Neem je ratje niet mee naar huis als ze nog erg suffig is of nog half slaapt. De kans dat ze terugglijd in de narcose is aanwezig, met alle risico's van dien.

Eenmaal thuis is het belangrijk om je ratje goed warm te houden. Een Snuggle Safe is hier erg fijn voor. Ratjes mogen niet altijd meteen weer klimmen en kunnen nog een beetje gedesoriënteerd zijn, om deze reden is het belangrijk je ratje de eerste dag(en) in een ziekenboeg kooi te houden. Een Ferplast Duna (Mini) is hier ideaal voor. De eerste dag(en) kun je het beste een handdoek op de bodem leggen, of ander materiaal wat niet aan de wond plakt. Het is belangrijk dat je ratje in de eerste 24 uur weer gaat eten, drinken, plassen en poepen. Als ze dit na 24 uur nog niet doet, moet je contact opnemen met de dierenarts.

Nazorg

Na een operatie krijg je vrijwel altijd pijnstilling mee (en zo niet, vraag er om!). Afhankelijk van de aard van de operatie geef je dit enkele dagen á een week. Sommige dierenartsen vinden dit niet nodig, of vinden dat een ratje zich te snel gaat overbelasten als zij pijnstilling krijgt. Zelf ben ik het hier niet mee eens, het is absoluut niet nodig om een ratje onnodig pijn te laten lijden. Pijn geeft bovendien stress, wat het herstel niet ten goede komt. In sommige gevallen (bijvoorbeeld bij een baarmoederontsteking) krijg je ook antibiotica mee. Maak de kuur altijd helemaal af, ook als het na enkele dagen al veel beter gaat.

Contorleer dagelijks de wond. Kijk of het mooi geneest en let op tekenen van een eventuele infectie (pijn, warmte, roodheid, zwelling). Als de wond mooi gesloten is en goed lijkt te genezen (meestal binnen een paar dagen) en je ratje zich weer goed voelt, mag zij weer bij de rest van haar groep in haar eigen kooi. Hoe snel dit kan is ook afhankelijk van de aard van de operatie. Een ventje kan na een castratie soms de volgende dag alweer terug in de groep, terwijl het na een ingrijpende operatie zoals een castratie bij een vrouwtje soms pas na een aantal dagen weer kan. Na 10 dagen ga je meestal weer terug naar de dierenarts voor een controle (en eventueel het verwijderen van de hechtingen - al wordt vaak gebruik gemaakt van oplosbare hechtingen die niet hoeven te worden verwijderd).

Een maatje

De laatste jaren laten wij onze ratjes niet meer alleen naar de dierenarts gaan, ook niet meer voor een operatie. Een dierenartsbezoek - en helemaal een operatie - is ontzettend stressvol voor je ratje. De mentale ondersteuning van een maatje helpt daarbij enorm. Een maatje verminderd de stress aanzienlijk, wat bijdraagt aan een vlot herstel. Het kleine risico dat het maatje aan de wond gaat zitten weegt hier wat mij betreft niet tegen op, al blijft het wel belangrijk om hier goed op te letten (al is dit bij ons nog nooit gebeurd).

Bij een langer herstel, als het geopereerde ratje een paar dagen in de ziekenboeg moet blijven, proberen we haar maatje zoveel mogelijk te rouleren. Zodat ze iedereen van haar groep een keer gezien heeft. Uiteraard is het hierbij ook belangrijk om goed op het gedrag van het maatje te letten. Sommige ratjes vinden het afschuwelijk in de zoekenboeg en zullen zich hierdoor onrustig gedragen. Zij zijn wat minder geschikt als ziekenboeg maatje. 

Complicaties

Helaas gaat het soms niet helemaal goed bij een operatie. Zoals al eerder genoemd kan het mis gaan tijdens de narcose en het wakker worden. Je kunt dit risico gelukkig wel verkleinen door de juiste manier van narcose te kiezen, je ratje goed warm te houden en bij de eerste tekenen van problemen direct contact op te nemen met de dierenarts.

Soms ontstaan er complicaties bij de wondgenezing. Sommige ratjes kunnen niet van de wond afblijven en trekken meteen de eerste dag de hechtingen er uit. Als dit de eerste dag gebeurd kun je het beste zo snel mogelijk terug naar de dierenarts gaan, zodat deze de wond eventueel opnieuw kan hechten. Als een ratje niet van de wond wil afblijven, kun je proberen een kapje voor haar te maken. Om dit te voorkomen, kan je aan de dierenarts vragen of zij geen hechtingen gebruikt aan de buitenkant. De meeste hechtingen zitten inwendig, sommige dierenartsen zetten een paar uitwendige hechtingen ter versteviging. Dit kan bij veel operaties ook met wondlijm gedaan worden. In mijn ervaring verkleint dit de kans op heropening van de wond aanzienlijk.

Er kan ook in een later statium van de wondgenezig een complicatie optreden. Ratjes zijn erg gevoelig voor abcessen. Een abces is een ingekapselde ontsteking, gevuld met pus. Het voelt aan als een bult, vlak onder de operatiewond. Als dit gebeurd kun je het beste terug naar de dierenarts. Deze kan het beste beoordelen wat de juiste behandeling is. Soms moet een abces worden opengemaakt (vaak onder een roesje) en soms kan worden gewacht tot het uit zichzelf open barst. Soms is antibiotica nodig.  

De meeste operaties gaan gelukkig goed. Ratjes herstellen over het algemeen verbazend snel, zowel van de narcose als van de operatie zelf.